Ortodonti, dişleri ve çene kemiklerini ilgilendiren bozuklukların önlenmesi, teşhisi ve tedavisi ile ilgilenen diş hekimliği uzmanlık dalıdır.
Büyüme ve gelişimi devam eden bireylerde hem dişsel hem iskeletsel problemler tedavi edilebilirken, yetişkin bireylerde iskeletsel problemler ortodontik tedavi ile birlikte ortognatik cerrahi işlemlerden destek alınarak tedavi edilebilir.
Ortodontik problemlerin ortaya çıkmasında çevresel ve kalıtsal faktörler veya her ikisi de etkili olabilir. Çene darlıkları, çene kemiklerinin birbirlerine göre daha önde ya da ileride olmasında genellikle genetik faktörler etkilidir. Süt dişlerinde oluşan çürükler, süt dişlerinin erken dönemde kaybedilmesi, parmak emme, uzun süre emzik ve biberon kullanımı, kalem ısırma, tırnak yeme, dudak ve parmak emmek gibi parafonksiyonel alışkanlıklar ise çevresel faktörleri oluşturmaktadır.
Ortodontik tedavi için kliniğe gelen hastaların çok büyük kısmı estetik kaygılar sebebiyle tedavi olmaktadır. Fakat ortodontik tedavi ile aynı zamanda oluşabilecek dişeti ve eklem problemleri de önlenmektedir. Dişlerin düzgün bir şekilde sıralanması daha iyi fırçalamayı sağlamakta; çene kemiklerinin birbirine göre uyumlu olması da çene ekleminin sağlığının korunmasında fayda sağlamaktadır.
Ortodontik muayene karışık dişlenme döneminin başlaması ile yapılmalıdır. (6-8 yaş) Bu dönemde hedef parmak emme, tırnak yeme, ağız solunumu gibi ortodontik probleme sebep olabilecek alışkanlıkları tespit etmek ve önlemektir. Yine erken dönemde ortodontik muayene çeneler arası uyumsuzlukların teşhis ve tedavisi için büyük önem taşımaktadır. Dişsel problemlerin ortodonti ile çözülmesi genellikle daimi dişlenme döneminde (10-12 yaş arası) yapılmaktadır.
Parmak emme, yutkunma bozukluğu gibi parafonksiyonel alışkanlıkların ileride ortodontik problemler oluşturmasını önlemek amacıyla yapılan hareketli veya sabit ortodontik apareylerdir.
İleride çapraşıklık problemi yaşayacağı düşünülen veya çene darlığı olan çocuklarda daimi dişlere yeterli yeri sağlamak amacı ile yapılan apareylerdir. Genellikle bu tedavi sonrası sabit ortodontik tedaviye (braketli tedavi) ihtiyaç duyulmaktadır.
Büyüme gelişimi devam eden çocuklarda, alt ve üst çenenin birbiri ile uyumlu hale gelmesi için yapılan tedavi yöntemidir.
Daimi dişlenme döneminde dişsel ve ileri olmayan düzeyde kapanış problemlerinin çözülmesi amacıyla braketler uygulanarak yapılan tedavi yöntemidir. Braketlerin estetik ve metal olmak üzere 2 çeşidi vardır.
Braketlerin dişlerin arka yüzeylerine yapıştırılması ile uygulanan sabit tedavi yöntemidir.
Gelişen teknoloji ile artık görünmeyen ve takılıp çıkarılabilen plaklar ile ortodontik tedavi mümkündür. Bu tedavi ile hastadan alınan ölçülerden dijital ortamda diş hareketleri sağlanarak laboratuar ortamında plaklar üretilir ve bu plakların devamlı kullanılması gerekir. (yeme ve içme dışında)
Ortodontik tedaviler ortalama olarak 1,5 yıl sürmekle birlikte; hastanın probleminin şiddeti, yaşı ve tedaviye uyumu gibi birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Ortodontik tedavi ile randevular genellikle 4-5 haftada bir oluşturulmaktadır. Bazı tedavilerde (hızlı üst çene genişletmesi gibi) hastanın 1-2 haftada bir görülmesi gerekebilir.
Ortodontik tedavi ile dişler çene kemiği içinde hareket ettirilmektedir. Dişin hareketi sağlamak için çene kemiğinde birtakım değişiklikler olmaktadır. Tedavi sonrasında çene kemiğinin eski haline dönmesi yaklaşık 1-2 yıl sürmektedir. Bu dönemde dişlerin eski haline dönme riski vardır ve bu sebeple pekiştirme tedavisi yapılmalıdır. Pekiştirme tedavisi dişlerin arkasına yapıştırılan retainer teli ile ya da günün belli saatlerinde kullanılan şeffaf plaklar ile yapılmaktadır.
